Çocuklarda dil gelişimi, ebeveynlerin en çok merak ettiği ve takip ettiği gelişim alanlarından biri. Akademik araştırmalar, 0-6 yaş arasındaki dil gelişiminin, çocuğun ileriki yaşamındaki akademik başarısından sosyal ilişkilerine kadar pek çok alanı etkilediğini gösteriyor. Sakarya uzman psikolog olarak, ailelerin bu konudaki endişelerini sıkça gözlemliyorum. Bu rehberde, çocuğunuzun dil gelişimini anlama ve destekleme konusunda ihtiyacınız olan tüm bilgileri bulacaksınız.
Yaşa Göre Çocuklarda Dil Gelişimi
Doğumdan 12 aya kadar olan dönem, dil gelişiminin temellerinin atıldığı muhteşem bir süreç. Bebekler önce agulama sesleri çıkarıyor (yaklaşık 2-3 ay), sonra mırıldanmaya başlıyorlar (6-7 ay civarı). 1-2 yaş arası döneme geldiğimizde, işte asıl eğlence başlıyor! Bu döneme "kelime patlaması" diyoruz çünkü çocuklar birden bire yeni kelimeler öğrenmeye başlıyor. İlk başta "mama", "baba" gibi basit kelimelerle başlıyorlar, sonra repertuarları hızla genişliyor.
2-3 yaş arası, iki kelimelik cümlelerin başladığı dönem. "Anne su", "baba gel" gibi basit ama etkili iletişim başlıyor. Bu yaşta çocuklar yaklaşık 200-300 kelime kullanabiliyorlar. Sakarya psikolog olarak ailelere bu dönemde çocuklarıyla bol bol konuşmalarını öneriyorum.
3-4 yaş arasında çocuklar artık küçük hikayeler anlatabilir hale geliyorlar. Bazen dilbilgisi hataları yapıyorlar (örneğin "geldim" yerine "geldi ben" diyebilirler) ama bu tamamen normal. 4-6 yaş döneminde artık neredeyse yetişkin gibi konuşabiliyorlar. Karmaşık cümleler kuruyor, soyut kavramları anlıyor ve kullanıyorlar.
Çocuklarda Dil Gelişimini Etkileyen Faktörler
Çocuklarda dil gelişimi için öncelikle genetik faktörler var tabii. Bazı çocuklar resmen konuşmaya programlanmış gibi geliyor dünyaya! Mesela geçen ay gördüğüm ikizlerden biri diğerinden çok daha erken konuşmaya başlamıştı. Aynı ev, aynı ebeveynler ama farklı gelişim hızları - genetiğin gücü işte!
Çevresel faktörler konusunda da çok şey söyleyebilirim. Yıllardır çocuk psikoloğu olarak çalışıyorum ve şunu net gördüm: çocuklarıyla kaliteli zaman geçiren, bol bol konuşan ailelerin çocukları dil gelişiminde genelde bir adım önde oluyor.
Teknoloji kullanımı... İşte bu konuda biraz iç çekeceğim. Tablet ya da telefona fazla maruz kalan çocuklarda dil gelişiminde gecikmeler görebiliyoruz. Geçen hafta 3 yaşında bir danışanım vardı, günde 6 saat tablet kullanıyordu ve neredeyse hiç konuşmuyordu. Neyse ki durumu fark eden ailesiyle birlikte bir program oluşturduk.
Dil Gelişiminde Gecikme Belirtileri
Dil gelişiminde gecikme, erken fark edildiğinde çok daha kolay müdahale edilebilen bir durum. Yaşa göre beklenen dil becerileri konusunda aileleri bilgilendirirken hep şunu vurguluyorum: Her çocuk benzersizdir! Ama yine de bazı genel kilometre taşları var.
Örneğin, 12 aylık bir bebeğin "mama", "baba" gibi birkaç kelime söyleyebilmesi beklenir. 18 aylıkken en az 10-20 kelime, 2 yaşında ise en az 50 kelime kullanabilmeliler.
Risk faktörlerinden bahsederken, kulak enfeksiyonu geçmişi, aile öyküsü, erken doğum gibi durumları mutlaka not ediyorum.
Dil Gelişimini Destekleyici Aktiviteler
Yıllardır kliniğimde ailelere önerdiğim aktivitelerin bazıları gerçekten mucizeler yarattı. Size en etkili olarak gördüklerimden bahsedeceğim. Kitap okuma konusunda biraz takıntılıyım galiba. Ama inanın buna değer. Çünkü kitap okumak sadece kelime öğretmiyor, aynı zamanda dikkat ve odaklanmayı da geliştiriyor.
Müzik ve şarkılar... Özellikle hareketli, tekrarlı şarkılar çocukların dil gelişimini inanılmaz destekliyor. Mesela "Kırmızı balık" şarkısını söylerken el hareketleri yapın, göreceksiniz nasıl keyif alıyorlar. Ben kendi kliniğimde her seansa mutlaka bir şarkı aktivitesi eklemeye çalışıyorum.
Günlük rutinleri dil gelişimi fırsatına çevirmek aslında çok kolay. Mesela market alışverişinde meyve sebze isimlerini öğretebilir, banyo zamanında vücut parçalarını sayabilirsiniz. Kardeşler arası etkileşim konusunda da püf noktalarım var. Büyük kardeşi küçüğün öğretmeni yapmak harika sonuç veriyor. Ama burada dikkat! Büyük kardeşe çok sorumluluk vermemek gerekiyor, sonuçta o da çocuk.
Sonuç
Sevgili ebeveynler, çocuklarda dil gelişimi gerçekten büyülü bir yolculuk. Bu yolculukta her çocuğun kendi hızında ilerlediğini unutmayın. Bazen endişelenebilirsiniz, bu çok normal! Ama endişelerinizi erken dönemde profesyonel destekle paylaşmak, çocuğunuzun gelişimi için en doğru adım olacaktır.
Puzzle Sakarya Psikoloji ve Diyet Merkezi olarak, çocuğunuzun dil gelişimi sürecinde size destek olmaktan mutluluk duyarız. Deneyimli ekibimizle, her çocuğun benzersiz gelişim yolculuğunda ailelerimize rehberlik ediyoruz. Dil gelişimi konusunda sorularınız varsa, değerlendirme ve terapi seçenekleri için bizimle iletişime geçebilirsiniz. Çocuğunuzun potansiyelini en üst düzeyde gerçekleştirmesi için buradayız.
Comments